The Salesman

Του Σταμάτη Τζιώλα

«Ο Εμποράκος», το θαρραλέο δράμα του πλέον καταξιωμένου σύγχρονου ιρανού δημιουργού Asghar Farhadi, είναι ένα απαράμιλλο δείγμα υψηλής κινηματογραφικής τέχνης, αποτελώντας έναν ακόμα κρίκο στη συμπαγή αλυσίδα της έξοχης φιλμογραφίας του (About Elly, The Separation, The Past).

Ένα ανδρόγυνο θεατρικών ηθοποιών, ο Emad και η Rana, ανεβάζουν με το  θίασό τους το αριστούργημα του Arthur Miller «Ο Θάνατος του Εμποράκου» (διόλου τυχαία αφηγηματικά η εν λόγω επιλογή). Όταν αναγκάζονται να εγκαταλείψουν το διαμέρισμά τους, σε μία πολυκατοικία στην Τεχεράνη που κρίνεται ακατάλληλη λόγω εμφάνισης ανησυχητικών ρωγμών,  μετακομίζουν σε ένα άλλο διαμέρισμα που τους προτείνει ένας συνάδελφός τους, στο οποίο μέχρι πρότινος κατοικούσε μία γυναίκα ελευθέρων ηθών. Ένα βράδυ, η Rana είναι μόνη της στο σπίτι, όταν ένας «επισκέπτης», πιστεύοντας ότι ακόμα διαμένει εκεί η προηγούμενη ένοικος, εισβάλλει στο μπάνιο την ώρα που η Rana κάνει ντουζ. Από τη στιγμή αυτή και έπειτα, ξετυλίγεται ένα βραδυφλεγές δραματουργικό κουβάρι, με υπομονή, ακρίβεια και μεθοδικότητα, που θα απογειώσει το φιλμ με τρόπο σπαραχτικό και θα ολοκληρωθεί με ένα μελαγχολικό φινάλε.     

Ο Farhadi, πέραν της αλάνθαστης σκηνοθεσίας του, έγραψε και το στιβαρό σενάριο, το οποίο βραβεύτηκε στις Κάννες το 2016, ο δε πρωταγωνιστής Shahab Hosseini επίσης κατέκτησε το πρώτο βραβείο στο μεγαλύτερο κινηματογραφικό φεστιβάλ του πλανήτη. Η ταινία αποκόμισε και την αποδοχή της Ακαδημίας Κινηματογράφου των ΗΠΑ, αποσπώντας το ξενόγλωσσο Oscar το 2017.

Ωστόσο, η αληθινή αξία του φιλμ, δεν έγκειται επ’ ουδενί στις πολυάριθμες βραβεύσεις του. Η ηθική του διάσταση είναι αυτή που το εξυψώνει σε ανώτερα επίπεδα καλλιτεχνικής δημιουργίας, εγείροντας βαθιούς προβληματισμούς για πλήθος δύσκολων θεμάτων και εννοιών: Τη λογική (;) και τη χρησιμότητα (;) της εκδίκησης, την (αν)αποτελεσματικότητα της αυτοδικίας, την αντιστροφή των ρόλων θύτη και θύματος, την ηρεμία και την υποχωρητικότητα ως αντίδοτο στην οργή και τον θυμό, την αξία της συγχώρεσης και της μεταμέλειας, την εγγενή ατέλειά μας ως δυνητική παράμετρο άμβλυνσης της ενοχής για τα σφάλματά μας, την επίδραση των συντριπτικών γεγονότων στη συνοχή των ανθρωπίνων σχέσεων.

Όλα βρίσκονται κάτω από το αναλυτικό μικροσκόπιο του εξαιρετικού ανατόμου Farhadi, κυρίως μέσω των ουσιαστικών διαλόγων, της «θεατρικής» προσέγγισης στην κινηματογράφηση και της ενδελεχούς σκιαγράφησης του συνόλου των βασικών χαρακτήρων, τους οποίους προσεγγίζει με συμπάθεια, ανθρωπιά και κατανόηση, ωθώντας και τον θεατή να πράξει το ίδιο.

Το φιλμ αγγίζει τα όρια του ψυχογραφήματος, σοφά καθοδηγούμενο με απόλυτη μαεστρία  από τον σκηνοθέτη. Αυστηρά ακατάλληλο για όσους ελκύονται μόνο από το δυτικό κινηματογράφο και τα «εύκολα» θεάματα, το συνταρακτικό αυτό πόνημα σας περιμένει να το ανακαλύψετε και να αφεθείτε στη συναισθηματική του γενναιοδωρία.